راهنمای بیمه گذاران
انسان‌از آغاز پيدايش‌جوامع، در جستجوي‌غريزي‌به‌دنبال‌تأمينهاي‌جسمي، اقتصادي، اجتماعي‌وسياسي‌بوده‌است. با توجه به همين نياز بوده‌كه شركتهاي بيمه با ارائه طرحهاي متفاوت و ابتكاري متناسب با نيازهاي جوامع‌انساني‌درپي‌تأمين‌و تسهيل‌اين‌غريزه ثبات‌مالي‌و اقتصادي برآمدند تا در زمان‌بروز حادثه‌ناگوار، شيرازه اقتصاد خانواده‌ها از هم‌نپاشد و افراد وابسته به‌شخص متوفي‌و يا حادثه‌ديده‌بتوانند از مزاياي اين‌تأمين اقتصادي‌بهره‌مند شوند.
نيازهاي‌خانواده‌در اغلب جوامع‌بشري با هر درجه‌اي‌ازپيشرفت و تكامل رامي‌توان به‌شرح زيرطبقه بندي‌كرد:
1- تأمين‌درآمدي‌معين‌و مشخص‌براي‌افراديك‌خانواده‌پس‌ازفوت‌نان‌آور خانواده
2- تأمين‌درآمدي‌معين‌و مشخص‌براي‌ايام‌از كارافتادگي، پيري‌و بازنشستگي
نکته :
بيمه‌هاي‌اشخاص(عمر، حادثه، درماني) يكي‌از شاخصهاي‌شناخته‌شده‌براي‌سنجش‌ميزان‌تأمين‌و رفاه‌مردم‌كشورهاست‌و كشورهايي‌كه‌افراد آن‌به‌فراخور نياز خود از اين‌تأمين‌برخوردارند، با اطمينان‌و اعتماد بيشتري‌در برنامه‌ريزي‌توسعه‌و گسترش‌جامعه‌خويش‌مشاركت‌مي‌نمايند. بيمه‌هاي‌عمر در مراحل‌بدوي‌خود برپايه‌اصول‌علمي‌و فني‌در رابطه‌با جدولهاي‌حق‌بيمه‌و نحوه‌انتخاب مخاطرات‌پايه‌گذاري‌نشده‌بود و در واقع‌پيدايش‌جدول‌مرگ‌و مير(۲) نقطه‌عطفي‌در تاريخچه‌بيمه‌عمر محسوب‌مي‌شود و به‌همين‌دليل‌امروزه‌بيمه‌گران‌در زمان‌گزينش‌بيمه‌گذاران‌عوامل‌زير را براي‌قبول‌يا رد يك‌پيشنهاد وتعيين‌حق‌بيمه‌مناسب‌وضعيت‌سني‌و سلامت‌بيمه‌گذار در نظر مي‌گيرند.
1- سن
در بيمه‌هاي‌عمر، سن‌بيمه‌گذار عامل‌اصلي‌تعيين‌نرخ‌حق‌بيمه‌به‌شمار مي‌رود و به‌همين‌دليل‌جداول‌حق‌بيمه‌با كاربرد جدول‌مرگ‌و مير، هزينه‌هاي‌بيمه‌گر و نرخ‌سود حاصل‌از سرمايه‌گذاري‌تنظيم‌مي‌شود
2- جنسيت
در اغلب‌مناطق‌جهان‌به‌اثبات‌رسيده‌است‌كه‌زنان‌از عمر طولاني‌تري‌برخوردارند و متوسط طول‌عمرشان‌بيشتراست. بدين‌جهت‌در شركتهاي‌بيمه‌جداول‌جمعيتي‌نيز برحسب‌مردان‌و زنان‌تهيه‌مي‌شود كه‌اين‌جداول‌در زمان‌محاسبه‌حق‌بيمه‌به‌كار مي‌آيد.
3- وضعيت‌جهاني
ساختار فيزيكي‌بدن‌انسان‌يكي‌از عوامل‌مهم‌و تعيين‌كننده‌در انتخاب‌و يا رد شخص‌متقاضي‌بيمه‌عمر به‌حساب‌مي‌آيد. پيشرفت‌علم‌پزشكي‌و تشخيص‌پزشكي‌و آزمايشهاي‌متعددي‌كه‌انجام‌مي‌شود بيمه‌گر را دروضعيت‌كاملا مناسبي‌قرار مي‌دهد تا با آگاهي‌نسبت‌به‌پذيرش‌يك‌بيمه‌شده‌با نرخ‌استاندارد و يا غيراستاندارد و يااضافه‌نرخ‌پزشكي‌بيمه‌نامه‌عمر صادر كند.
4- تاريخچه‌سلامتي‌خانواده
بسياري‌از آمار و تجربه‌ها نشان‌داده‌كه‌عمر طولاني‌و زياد يك‌امر موروثي‌در خانواده‌هاست. عمرطولاني‌ممكن‌است‌ريشه‌در توارث‌و يا محيط و شرايط زيست‌خانواده‌داشته‌باشد. بعضي‌از بيماريها موروثي‌است‌و به‌همين‌دليل‌علت‌مرگ‌والدين‌و يا ساير اعضاي‌خانواده‌مي‌تواند در زمان‌پذيرش‌خطر عامل‌تعيين‌كننده‌محسوب‌شود.
5- شغل‌و حرفه
در كشورهايي‌كه‌شركتهاي‌بيمه، بيمه‌هاي‌عمر گروهي‌صنعتي‌را در بازار عرضه‌مي‌كنند، شغل‌وحرفه‌بيمه‌گذاران‌يكي‌از مهمترين‌عوامل‌ارزيابي‌خطر محسوب‌مي‌شود، زيرا بسياري‌از مشاغل‌اثرات‌ناخوشايند خود را به‌مرور بر زندگي‌بيمه‌گذاران‌نشان‌مي‌دهد، زيرا افرادي‌كه‌در معادن‌كار مي‌كنند و ياشرايط محيط كارشان‌مساعد و مناسب‌نيست‌در درازمدت‌با مرگ‌و مير بيشتري‌در مقايسه‌با سايرگروه‌ها روبه‌رو مي‌شوند.
صور مختلف‌بيمه‌هاي‌عمر در جهان
جوامع‌انساني‌نيازهاي‌مختلف‌اقتصادي‌دارند و با همين‌ديدگاه‌شركتهاي‌بيمه‌طرحهاي‌متفاوتي‌متناسب‌با نياز اين‌جوامع‌ارائه‌داده‌اند. آنچه‌ما در اينجا به‌آن‌اشاره‌مي‌كنيم‌تقسيم‌بندي‌مختلف‌بيمه‌هاي‌عمر است، حال‌آنكه‌هريك‌از نمونه‌هاي‌ذكر شده‌داراي‌زير گروههاي‌بسيار متفاوتي‌است.
بيمه هاي تمام عمر
بيمه عمرزماني
بيمه ها مختلط پس انداز
بيمه هاي مستمري
بيمه ها بازنشستگي
بيمه هاي عمر گروهي
بيمه‌هاي‌تمام‌عمر
خطر فوت
در اين‌نوع‌پوشش‌بيمه‌اي، قرارداد براي‌تمام‌مدت‌عمر بيمه‌گذار بسته‌مي‌شود، و حق‌بيمه‌نيز به‌طور سالانه‌پرداخت‌مي‌گردد. البته‌مي‌توان‌ترتيب‌پرداخت‌حق‌بيمه‌را طوري‌تنظيم‌كرد كه‌براي‌تمام‌عمر نباشد، بلكه‌با رسيدن‌بيمه‌گذار به‌سن‌بازنشستگي‌خاتمه‌پيدا كند. سرمايه‌تعيين‌شده‌در صورت‌فوت‌بيمه‌شده‌به‌وراث‌قانوني‌او پرداخت‌مي‌شود.
بيمه‌عمر داراي‌انواع‌ديگري‌است‌از قبيل:
بيمه‌تمام‌عمر با پرداخت‌حق‌بيمه‌در تمام‌طول‌قرارداد
بيمه‌تمام‌عمر با پرداخت‌محدود حق‌بيمه
بيمه‌عمر مشترك
بيمه‌عمر زماني
بيمه‌عمر در صورت‌فوت‌و يا به‌اصطلاح‌ديگر بيمه‌عمر ساده‌زماني، نوعي‌از بيمه‌اشخاص‌است‌كه‌پوشش‌بيمه‌اي‌براي‌مدت‌معيني‌ارائه‌مي‌شود سرمايه‌بيمه‌در صورت‌فوت‌بيمه‌شده‌در اثناء مدت‌اعتبار قرارداد قابل‌پرداخت‌است‌و در صورتي‌كه‌بيمه‌شده‌تا پايان‌قرارداد درقيد حيات‌باشد وجهي‌بابت‌تعهدات‌بيمه‌گر به‌بيمه‌گذار پرداخت‌نخواهد شد. اين‌گونه‌بيمه‌نامه‌ها براي‌مدتهاي‌كمتر از يك‌سال‌و تا چندين‌سال‌صادر مي‌شود. انواع‌ديگر بيمه‌هاي‌عمر زماني‌به‌شرح‌زير مي‌باشد
بيمه‌هاي‌عمر زماني‌قابل‌تبديل
بيمه‌هاي‌عمر زماني‌با سرمايه‌نزولي(مانده‌بدهكار)
بيمه‌هاي‌عمر زماني‌قابل‌تمديد
بيمه‌هاي‌مختلط پس‌انداز
و به‌دليل‌همين‌خصوصيت، بيمه‌هاي‌مختلط پس‌انداز از رايج‌ترين‌نوع‌بيمه‌هاي‌عمر محسوب‌مي‌شود. اين‌نوع‌بيمه‌نامه‌در چند دهه‌اخير به‌علت‌ارائه‌پوششهاي‌مناسب‌در صورت‌فوت‌نابهنگام‌بيمه‌گذار براي‌بازماندگان‌او و نيز جنبه‌پس‌اندازي‌و ذخيره‌سازي‌آن‌براي‌زماني‌كه‌بيمه‌گذار در قيدحيات‌است، از استقبال‌همگاني‌برخوردار شده‌است. اين‌بيمه‌نامه‌داراي‌اشكال‌متفاوتي‌است‌كه‌به‌چند نمونه‌از آن‌اشاره‌مي‌كنيم.
بيمه‌هاي‌پس‌انداز سرمايه‌گذاري
بيمه‌نامه‌پس‌انداز با كاهش‌حق‌بيمه‌در سالهاي‌اول
بيمه‌نامه‌پس‌انداز با دو برابر سرمايه‌در صورت‌فوت
بيمه‌نامه‌پس‌انداز با دو برابر سرمايه‌در صورت‌حيات
بيمه‌نامه‌پس‌انداز با حق‌انتخاب
بيمه‌هاي‌مستمري
در بيمه‌نامه‌هاي‌مستمري، بيمه‌گر پرداخت‌مستمري‌را براي‌مدت‌معين‌و يا تمامي‌حيات‌بيمه‌شده‌تعهد مي‌كند. اين‌نوع‌بيمه‌نامه‌در كشورهاي‌پيشرفته‌و مترقي‌با استقبال‌و درخواست‌عامه‌مردم‌مواجه‌شده‌است. به‌عبارت‌ساده‌تر بيمه‌هاي‌مستمري‌به‌كار افرادي‌مي‌آيد كه‌در دوران‌حيات‌و فعاليت‌خودسرمايه‌اي‌را اندوخته‌اند و اينك‌مي‌خواهند حداكثر بهره‌را از آن‌بگيرند. معمولا افرادي‌كه‌نگران‌حال‌بازماندگان‌خود نيستند و نمي‌خواهند ارثيه‌اي‌از خود برجاي‌گذارند و مايل‌نيستند در دوران‌پيري‌وازكارافتادگي‌با مشكلات‌مالي‌مواجه‌گردند روبه‌سوي‌بيمه‌هاي‌مستمري‌مي‌آورند.
بيمه‌هاي‌مستمري‌داراي‌انواع‌متفاوتي‌به‌شرح‌زير است:
مستمري‌با برگشت‌حق‌بيمه
مستمري‌متغير
مستمري‌مضاعف
مستمري‌مخفف
مستمري‌با فاصله
مستمري‌بلافاصله
در بيمه‌نامه‌هاي‌مستمري، به‌خلاف‌بيمه‌هاي‌عمر خطر زيستن‌طولاني‌بيمه‌گذار براساس‌جداول‌مرگ‌و مير تحت‌پوشش‌قرار مي‌گيرد.
بيمه‌هاي‌بازنشستگي
بيمه‌هاي‌بازنشستگي‌خصوصي‌در كليه‌كشورهاي‌پيشرفته‌و مترقي‌جهان‌ريشه‌در توسعه‌اقتصادي‌و اجتماعي‌ساختار قرن‌بيستم‌دارد و هدف‌آن‌ايجاد پوشش‌اقتصادي‌براي‌تعدادي‌از انسانهاي‌پير،مسن‌و از كارافتاده‌است. در اين‌روزگار مشكلات‌تأمين‌منابع‌مالي‌و اقتصادي‌سالخوردگان‌مسئله‌اي‌مهم‌و روبه‌دامنه‌يابي‌به‌شمار مي‌رود، اگرچه‌صرف‌وجود مشكل‌نمي‌تواند توجيه‌كننده‌پديده‌گسترش‌روزافزون‌اين‌گونه‌طرحها باشد. باتوجه‌به‌اين‌كه‌امكانات‌كار و فعاليت‌براي‌افراد بازنشسته‌و مسن‌كاهش‌مي‌يابد در حالي‌كه‌همزمان‌نيازهاي‌مادي‌و اقتصادي‌و درماني‌آنها افزايش‌پيدا مي‌كند،بيمه‌هاي‌بازنشستگي‌راه‌حلي‌براي‌تهيه‌يك‌درآمد اضافي‌براي‌روزگاران‌پيري‌و ناتواني‌است.
بيمه‌هاي‌عمر گروهي
آنچه‌ما امروز به‌نام‌بيمه‌هاي‌گروهي‌مي‌شناسيم، يكي‌از پديده‌هاي‌جديد شمرده‌مي‌شود و بيش‌از۶۰ تا ۷۰ سال‌از پيدايش‌آن‌نمي‌گذرد. بيمه‌هاي‌گروهي‌طرحي‌است‌كه‌براساس‌آن‌تعداد زيادي‌ازمزاياي‌بيمه‌اي‌استفاده‌مي‌كنند. رشد و توسعه‌بيمه‌هاي‌گروهي‌در جهان، همزمان‌با انقلاب‌صنعتي‌دراروپا آغاز شد و باتوجه‌به‌وامهاي‌رفاهي‌كارفرمايان‌و به‌منظور تأمين‌كاركنان‌خود و افراد تحت‌تكفل‌آنها از ارائه‌اين‌گونه‌پوششها توسط شركتهاي‌بيمه‌استقبال‌گرديد.
كليه‌طرحهاي‌عمر كه‌به‌طور خلاصه‌از آنها نام‌برديم‌قابليت‌ارائه‌گروهي‌را دارند. بيمه‌هاي‌گروهي‌داراي‌نرخ‌پايين‌ترند و در ضمن‌اصول‌و شيوه‌بيمه‌گري‌آنها هم‌سهل‌تر و ساده‌تر است. اين‌گونه‌قراردادها توسط كارفرمايان‌با بيمه‌گران‌منعقد مي‌شود و مدت‌آن‌معمولا يكساله‌است. نحوه‌تعيين‌سرمايه‌بيمه‌اي‌معمولا به‌صورت‌چند برابر حقوق‌ماهانه، يعني۳۰، ۶۰ يا ۱۲۰ برابر آن‌است
خطراتي‌كه‌بيمه‌گر تعهدي‌در جبران‌خسارت‌آن‌ندارد:
بيمه‌عمر هم‌مانند ساير رشته‌هاي‌بيمه‌داراي‌استثنائاتي‌است‌كه‌شامل‌خطرات‌زير مي‌شود، مگراين‌كه‌بين‌بيمه‌گر و بيمه‌گذار توافق‌ديگري‌شده‌باشد.
خودكشي‌و يا سعي‌در خودكشي‌توسط بيمه‌شده‌در طول‌دو سال‌اول‌بيمه‌نامه. دربعضي‌ازكشورها شرايط بيمه‌نامه‌اين‌مدت‌را يك
سال‌و بعضي۳ سال‌ذكر كرده‌اند.
خطر جنگ، شورش، آشوب، بلوا
فوت‌ناشي‌از مشاركت‌در مسابقات‌سرعت، پروازهاي‌اكتشافي‌و اكروباتي
در اين‌گونه‌موارد، بيمه‌گر تعهدي‌در جبران‌خسارت‌ندارد و صرفاً به‌پرداخت‌ذخيره‌رياضي‌درمورد بيمه‌نامه‌هايي‌كه‌داراي‌ذخيره‌رياضي‌است‌اكتفا مي‌كند.